تصویبنامه مصوب جلسه مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۲۴ هیات وزیران درخصوص "آیین نامه اجرایی بند س ماده ۱۴ قانون مدیریت بحران کشور" طی نامه شماره ۱۱۶۳۲۷ مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۲۹ توسط معاون اول رییس جمهور ابلاغ شد.آییننامه اجرایی بند (س) ماده (۱۴) قانون مدیریت بحران کشورماده ۱- در این آییننامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار میروند:۱- سازمان: سازمان مديريت بحران كشور.۲- قانون: قانون مديريت بحران كشور – مصوب ۱۳۹۸-.۳- دستگاههای اجرایی: دستگاههای موضوع ماده (۲) قانون.۴- دستگاه مسئول: دستگاهی که در ارتباط با فعالیت مورد نظر دارای وظایف قانونی است.۵- دستگاه همکار: دستگاهی که در چهارچوب اختیارات قانونی خود و با توجه به ظرفیتهای اجرایی با هماهنگی دستگاه مسئول، عهدهدار بخشی از وظایف و پاسخگوی مسئولیت محولشده میباشد. سازوکار همکاری بر اساس توافق میان دستگاه مسئول و همکار تعیین میگردد.۶- مواد خطرناک: کلیه مواد با ماهيت شيميايي، زیستی (بیولوژیک)، پرتوزا و انفجاری و با منشأ طبيعي يا مصنوعي كه به صورت مايع، جامد و گاز در محيط وجود دارند و در صورت
عدم مدیریت صحیح و عدم رعایت ایمنی در زمان تولید، حمل و نقل، بارگیری، نگهداری، تخليه و مصرف یا امحا میتوانند باعث انفجار، آتشسوزی، خرابی تجهیزات، مسمومیت، سوختگی، دریافت تشعشع، بیماری و مرگ انسان یا حیوان و اثرات زيانبار بر روی گیاهان و محیطزیست گردند.
مواد خطرناک بر اساس خصوصيات خود در نه گروه به شرح زیر طبقهبندی میشوند:الف- گروه اول: مواد منفجره.ب- گروه دوم: گازها.پ- گروه سوم: مايعات قابل اشتعال.ت- گروه چهارم: جامدات قابل اشتعال.ث- گروه پنجم: اكسيدكنندهها و پراکسیدهای آلی.ج- گروه ششم: مواد سمي و عفونی.چ-گروه هفتم: مواد پرتوزا.ح- گروه هشتم: مواد خورنده.خ- گروه نهم: سایر مواد خطرناک.7- شماره شناسایی بینالمللی ماده (عدد UN): مارهای که بر اساس
تفاهمنامه (پروتکل)های شمارهگذاری کارگروه تخصصی حمل و نقل کالاهای خطرناک ملل متحد به صورت عدد چهار رقمی برای شناسایی مواد خطرناک تعیین شده است.۸- شماره کملر: شمارهای که به صورت دو یا سه رقم و یک حرف، بیانگر میزان آسیبرسانی ماده خطرناک است و در ردیف شمارههای مربوط به اقدامات اضطراری میباشد و بر روی حاملهای استاندارد مواد خطرناک درج میگردد.۹- لوزی خطر: نمادی بینالمللی مشتمل بر چهار رنگ قراردادی و در ردیف شمارههای مربوط به اقدامات اضطراری که شدت احتمالی مخاطرات بهداشتی (آبی)، قابلیت اشتعال (قرمز)، واکنشپذیری (زرد) و خطرات خاص (سفید) ناشی از مواد خطرناک را بر حسب درجه خطرزایی (از درجه صفر تا درجه چهار در هر بخش) نشان میدهد. از این لوزی برای شناسایی خطرات مربوط به یک ماده خطرناک استفاده میشود تا عوامل دستاندرکار استفاده از این مواد با آگاهی از نوع مخاطره مربوط، دچار صدمه و آسیب نشوند.۱۰- برگه اطلاعات ایمنی ماده خطرناک: برگهای شامل (۱۶) مورد اطلاعات اساسی مواد شیمیایی که مشخصات کلی ماده و خلاصهای از مهمترین خطرات بهداشتی، ایمنی، محیطزیستی آن را به همراه اقدامات پیشگیرانه و حفاظتی، واکنش در شرایط اضطراری، حوادث مواد خطرناک نظیر انفجار، آتشسوزی، تماس پوستی، مواجهه تنفسی یا گوارشی، نشت، ریزش، رهاشدن در محیط، خطرات پرتوگیری و پخش مواد پرتوزا و مانند آن در مراحل مختلف نگهداری، حمل، انبارداری، جابهجایی و مصرف مواد خطرناک مشخص میکند و باید توسط تولیدکننده یا متصدی کالا تهیه و ارایه شود.۱۱- حد مجاز مواجهه شغلی: حدود تماس شغلی کارکنان با آلایندههای محیط کار و عوامل زیانآور محیط کار میباشد. مقادیر و غلظتهای مجاز مواجهه با عوامل شیمیایی در سه گروه متوسط وزنی زمانی (OEL-TWA)، حد مواجهه شغلی کوتاهمدت (OEL- STEL) و حدمجاز مواجهه سقفی(OEL-C) توسط مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین و ابلاغ میگردد.۱۲- آرایه (ماتریس) سازگاری یا تجانس شیمیایی: به ميزان ثبات و پایداری یک
ماده خطرناک در هنگام ترکیب یا همجواری با ماده دیگر اطلاق ميگردد. بر این اساس، نحوه قرارگیری و چینش مواد شیمیایی در کنار هم که در زمان بارگیری، تخلیه و قرارگیری در انبار، اهمیت ویژهای مییابند، در آرایه (ماتریس) سازگاری یا تجانس شیمیایی بیان میگردد. ۱۳- تأسیسات مواد خطرناك: هرگونه تأسیسات صنعتی و فراورشی شامل کلیه شرکتها، سازمانها، کارخانهها، مؤسسات اعم از دولتی و غیردولتی كه حسب ماهيت ذاتي، يكي از نه گروه مواد خطرناک را در حجم عمده توليد، مصرف، منتقل، ذخيره و بارگيري مینمایند.۱۴- مسئول تأسیسات: بالاترين مقام اجرايي كه مسئوليت مديريت ایمنی عمليات و نگهداري تأسیسات مواد خطرناک را بر عهده دارد.۱۵- متصدي كالا: صاحبان مشاغل، اصناف و كارگاههاي مرتبط با توليد، فروش، واردات و صادرات مواد خطرناك که ملزم به دریافت پروانه تخصصی و فنی از وزارت صنعت، معدن و تجارت، مطابق ماده (۱۳) قانون نظام صنفی کشور – مصوب ۱۳۸۲- هستندو این مواد را تولید، مصرف، توزیع و نگهداری مینمایند.۱۶- متصدي حمل و نقل: كليه سازمانها، شركتها، مؤسسات حمل و نقل، سازمانها، کارخانهها و مانند آنها اعم از دولتي و غيردولتي كه به حملونقل محمولههای خطرناك (تولیدات یا مواد اولیه) مبادرت ميورزند و دارای پروانه فعالیت معتبر از وزارت راه و شهرسازی میباشند.۱۷- سامانه ملی مواد خطرناک: سامانه جامع رهگیری، پایش و مدیریت خطرپذیری
مواد خطرناک کشور که اطلاعات کلیه مواد خطرناک در آن بارگذاری و بهروزرسانی میشود. ۱۸- گواهینامه ایمنی: گواهینامه قابل صدور توسط مراجع حقوقي ذيصلاح و یا دستگاه اجرایی متولی كه در آن صحت رعایت موارد ایمنی در حمل و نقل، نگهداری، تولید و مصرف مواد خطرناک توسط مسئول ایمنی مرتبط با هر نوع از مواد مورد بازرسی و ارزیابی قرار میگیرد.۱۹- واحد/اداره/سازمان آتشنشانی: منظور از واحد، بخش آتشنشانی تخصصی مربوط به دستگاههای اجرایی، منظور از اداره، اداره آتشنشانی مستقر در شهرها (زیر نظر شهرداری) و منظور از سازمان، سازمان آتشنشانی مستقر در تهران (زیر نظر شهرداری) میباشد.۲۰- پسماند: مواد جامد، مايع و گاز (غير از فاضلاب) كه به طور مستقيم يا غيرمستقيم حاصل از فعاليت انسان است و ازنظر تولیدکننده، زائد تلقي میگردد. پسماندها به پنج گروه عادی، بیمارستانی، ویژه، کشاورزی و صنعتی تقسيم میشوند.۲۱- فرمانده میدان: شخص حقیقی و دارای صلاحیت و توانمندیهای تخصصی لازم که به تشخیص فرمانده عملیات پاسخ به بحران، منصوب و در سطوح شهرستانی، استانی و ملی مسئولیت تخصصی عملیات فرماندهی، برنامهریزی، ساماندهی، مدیریت و رهبری صحنه یا منطقه وقوع حادثه یا سانحه را در کلیه ابعاد پاسخ به شرایط اضطراری متناسب با نوع بحران برعهده دارد.۲۲- پرتوگیری: عمل یا شرایطِ قرار گرفتن در معرض تابش پرتو طبق تعریف مرکز نظام ایمنی هستهای کشور که میتواند شامل پرتوگیری خارجی (از منابع خارج از بدن) یا پرتوگیری داخلی (از منابع داخل بدن) باشد.۲۳- مواد و تجهیزات پرتوزا: مواد و تجهیزاتی که به دلیل وجود پدیده پرتوزایی در آنها،
طبق قوانین ملی یا به واسطه مقررات و ضوابط مرکز نظام ایمنی هستهای کشور تحت نظارتواحد قانونی مربوط قرار میگیرد.۲۴- واحد قانونی: هریک از دستگاههای اجرایی که در چهارچوب وظایف و اختیارات تعریفشده، قانوناً عهدهدار مسئولیت نظارت بر الزامات مرتبط با مواد خطرناک نهگانه مندرج در بند (۶) ماده (۱) این آییننامه در مراحل مختلف نگهداری، حمل، مصرف و ایمنی مواد خطرناک میباشند.۲۵- پاسخ اولیه: استفاده از ظرفیتها و منابع در اختیار واحد/ اداره/ سازمان آتشنشانی در حوزه استحفاظی محل رخداد حادثه، به منظور انجام اقدامات ایمنی لازم برای حذف، بازرسی، کاهش و یا ایجاد حریم مناسب جهت حفاظت از افراد در معرض خطر تا زمان رسیدن دستگاه مسئول براساس مفاد این آییننامه.۲۶- بازبيني ایمنی پیش از راهاندازی: فرايندي بر مبناي ارزيابي مستندات و صحهگذاري ميداني كه بهمنظور حصول اطمينان از يکپارچگي ماشینی تأسیسات، وجود/ استقرار مؤلفههای ايمني موردنياز و عملياتي بودن و آماده به کار بودن آنها قبل از ورود ماده خطرناک به تأسیسات مربوط
انجام ميشود. ماده ۲- کلیه مراحل فرایند مدیریت مواد خطرناک موضوع بند (۶) ماده (۱) این آییننامه در قلمروی جمهوری اسلامی ایران مشمول این آییننامه میباشد.ماده ۳- تا زمان تدوین فهرست ملی مواد خطرناک موضوع ماده (۵۱) این آییننامه، فهرست مواد خطرناک مندرج در آخرين ويرايش کتاب راهنمای پاسخ اضطراری (-Emergency Response Guide – (DOT)) مرجع فهرست مواد خطرناك مشمول این آییننامه میباشد.ماده ۴- رعایت آرایه (ماتریس) سازگاری یا تجانس شیمیایی در کلیه مراحل تولید، حمل و نقل، نگهداری و انبارداری در زنجیره تأمین مواد خطرناک توسط متصدی کالا و حمل و نقل الزامی است.ماده ۵- دستگاههای موضوع بند (س) ماده (۱۴) قانون و وزارت راه و شهرسازی مکلفند تمامی محیطهای در ارتباط با مواد خطرناک تحت نظر خود را متناسب با نوع و میزان ماده خطرناک براساس استانداردهای مرتبط تجهیز نمایند. همچنین مسئولیت نظارت و بررسی دورهای بر تأمین ایمنی و حفاظت مواد خطرناک، استانداردها و اسناد مورد نیاز ایمنی اماکن، تأسیسات، کارخانهها، مراکز و نظایر آن که مرتبط با مواد خطرناک است، بر عهده واحد قانونی مربوط میباشد.تبصره- با توجه به استقرار بخش خصوصی در شهرکها و واحدهای صنعتی، تأمین تجهیزات ایمنی و رفع آلودگی به عهده بخش خصوصی مربوط و نظارت و بررسی دورهای تأمین ایمنی و حفاظت مواد خطرناک برعهده واحد قانونی مرتبط خواهد بود.ماده ۶- درج اطلاعات کلیدی ایمنی، مخاطرات و اقدام اضطراری در مراحل بستهبندی و برچسبگذاری مواد خطرناک روی حامل / ناوگان/ محصول مطابق ضوابط ملی الزامی میباشد.
در صورت فقدان ضوابط ملی، لازم است از استانداردها و ضوابط بینالمللی استفاده شود. این اطلاعات میتواند شامل برگه اطلاعات ایمنی ماده خطرناک، لوزی خطر، علایم استاندارد خطر، شماره شناسایی ماده، شماره کملر و مانند آن باشد.ماده ۷- دستگاههای موضوع بند (س) ماده (۱۴) قانون و وزارت راه و شهرسازی موظفند علاوه بر رعایت مفاد این آییننامه نسبت به تأمین ایمنی و نگهداري، تدوین و ابلاغ شیوهنامهها، رويههاي اجرايي و دستورالعملهاي متناسب با نگهداري، حمل و مصرف مواد خطرناك در حوزه وظايف و قوانین دستگاه متبوع در تأسیسات مواد خطرناك یا اماکن پرخطر تحت مديريت خود اقدام نمايند.تبصره- برای نظارت بر فرایندهای واپایش (کنترل) در کلیه فعالیتهای مرتبط با مواد خطرناک در سازمانها، شرکتها، کارگاهها و انبارها، ساماندهی واحد/ بخش ایمنی، بهداشت و محیطزیستضروری میباشد.ماده ۸- مسئوليت تأمین ايمني در تأسیسات مواد خطرناك بر عهده مسئول تأسیسات و در اصناف، اماكن و مشاغل مشمول قانون نظام صنفي كشور بر عهده متصدی کالا و در فرايند حمل و نقل مواد خطرناك بر عهده متصدي حملونقل مطابق با ضوابط و دستورالعملهای مصوب و استانداردهای مربوط است.تبصره ۱- تولیدکنندگان و واردکنندگان مواد خطرناک موظف به تهیه برگه اطلاعات ایمنی ماده خطرناک بر اساس استانداردهای مربوط هستند و لازم است این برگه در فرایند حمل، انبارش، مصرف و فروش مواد خطرناک درج شده باشد.تبصره ۲- علامتگذاری پسماندهای هستهای و پرتوی بر اساس مقررات و ضوابط مرکز نظام ایمنی هستهای کشور (سازمان انرژی اتمی ایران) صورت میپذیرد. همچنین علامتگذاری پسماندهای غیرهستهای با نظارت سازمان حفاظت محیطزیست انجام میگردد.تبصره ۳- مسئولیت تأمین ایمنی در تولید و بستهبندی مواد خطرناک بر عهده متصدی کالا و دستگاه مسئول مربوط میباشد.ماده ۹- بر اساس قانون حفاظت در برابر اشعه - مصوب ۱۳۶۸- سازمان انرژی اتمی ایران واحد قانونی ناظر بر استفاده ایمن از انرژی هستهای و منابع پرتوی کشور میباشد و در این راستا رعایت مقررات و ضوابط مصوب آن سازمان در انجام هرگونه فعالیت پرتوی در سطح کشور توسط بهرهبرداران و دارندگان پروانه/ مجوز الزامی است.ماده ۱۰- کلیه دستگاههای اجرایی مرتبط با مواد خطرناک موظفند ظرف یکسال از تاریخ تصویب این آییننامه، نسبت به تدوین برنامه آموزشی و برگزاری دورههای آموزشی ایمنی متناسب با مواد خطرناک برای تمامی کارکنان شاغل (اعم از رسمي، قراردادی، پيمانی و یا سایر عناوین همکاری) در تأسیسات مواد خطرناك، توسط مراکز ذیصلاح و مورد تأیید دستگاه مسئول، اقدام نمایند. دورههای آموزشي گذراندهشده كاركنان در سوابق آموزشی ایشان درج میگردد.تبصره ۱- واگذاری مشاغل مربوط به تأسیسات مواد خطرناک به افراد، منوط به گذراندن دوره آموزشی ایمنی متناسب با نوع ماده خطرناک است.تبصره ۲- درخصوص دورههایی که به تشخیص دستگاه مسئول نیاز به بازآموزی دارند، متناسب با برنامه آموزشی موضوع این ماده اقدام میگردد.ماده ۱۱- دستگاههای اجرایی مسئول و همکار در حوزه مواد خطرناک، باید به نحوی در اسناد مناقصات و شرایط خصوصی قراردادها برنامهریزی و اقدام نمایند که کارکنان مرتبط با حوزه مواد خطرناک در شرکتهای مشاور و پیمانکار، به تشخیص دستگاه اجرایی مربوط موظف به ارایه گواهینامههای مورد قبول یا شرکت در دورههای آموزشی و بازآموزی مورد نظر دستگاه مسئول و اخذ نمره قبولی گردند.ماده ۱۲- کلیه دستگاههای مرتبط با حمل و نقل مواد خطرناک موظفند با هماهنگی
وزارت راه و شهرسازی نسبت به تعیین عناوین دورههای آموزشی و سرفصلهای مورد نیاز متصدیان و رانندگان ناوگان حمل و نقل مواد خطرناک در حوزه تخصصی مربوط اقدام نمایند.ماده ۱۳- به منظور كاهش سطح خطر در كليه تأسیسات مواد خطرناك، دستگاههای اجرایی مربوط موظف به انجام مطالعات تحليل مخاطرات فرايندي میباشند. تحليل خطرات فرايندي حداقل بايد با استفاده از روشهای كيفي و كمي بر اساس استانداردها و رویههای عمل ملی و بینالمللی، متناسب با نوع تأسیسات انجام گردد. اين مطالعات باید در بازه زماني حداکثر هفتساله يا پس از تغييرات عمده در تأسیسات، بازبيني و بهروزرسانی شود.ماده ۱۴- دستگاههای بند (س) ماده (۱۴) قانون و وزارت راه و شهرسازی در حیطه تخصصی و در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط، موظف به احصای عناوین استانداردهای تخصصی موردنیاز در حوزه مواد خطرناک میباشند. کلیه دستگاههای مذکور موظفند ظرف شش ماه پس از احصای عناوین استانداردهای ملی موردنیاز، پیشنویس استانداردهای تخصصی خود را برای طرح و تصویب به سازمان ملی استاندارد ایران ارایه نمایند.ماده ۱۵- سازمان موظف است با همکاری دستگاههای موضوع بند (س) ماده (۱۴) قانون، وزارت راه و شهرسازی، وزارت اطلاعات و شورای امنیت کشور ظرف یکسال از تاریخ تصویب این آییننامه، سامانه ملی مواد خطرناک کشور را طراحی و راهاندازی نماید. تدوین شیوهنامه اجرایی بارگذاری اطلاعات در این سامانه بر عهده کارگروه مواد خطرناک موضوع ماده (۵۱) این آییننامه است که پس از تأیید وزارت اطلاعات و شورای امنیت کشور لازمالاجرا میباشد. این سامانه دارای طبقهبندی امنیتی است و موارد امنیتی در ایجاد، نگهداری و بارگذاری دادهها، اطلاعات و دسترسی به آن باید توسط سازمان لحاظ شود. تبصره ۱- دستگاههای اجرایی و بخش خصوصی موظف به همکاری در تکمیل و بهروزرسانی دادهها و اطلاعات سامانه ملی مواد خطرناک با رعایت مسایل امنیتی میباشند. سازمانهای امدادی، وزارت اطلاعات، وزارت کشور (سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور) و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ، سازمان پدافند غیرعامل کشور، استانداریها، وزارت راه و شهرسازی، ستاد کل نیروهای مسلح و کلیه دستگاههای مسئول و همکار مرتبط در فرایند مدیریت مواد خطرناک در صورت نیاز تخصصی و برحسب مأموریت محولشده و متناسب با سطوح امنیتی باید امکان دسترسی به این سامانه را داشته باشند. سطح و شیوه دسترسی دستگاههای یادشده تابع شیوهنامه موضوع این ماده است.تبصره ۲- مسئولیت بهروزرسانی بخش مواد شیمیایی در این سامانه بر عهده وزارتخانههای صنعت، معدن و تجارت، نفت و نیرو در حیطه وظایف خود، در بخش مواد پرتوزا، بر عهده سازمان انرژی اتمی ایران، در بخش مواد زیستی و عفونی حوزه انسان، بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در بخش مواد زیستی و عفونی، سموم سنواتی و کودهای شیمیایی حوزه کشاورزی و دام، بر عهده وزارت جهاد کشاورزی، در بخش مواد منفجره، بر عهده وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، در بخش حمل و نقل و عبور (ترانزیت) مواد خطرناک، بر عهده وزارت راه و شهرسازی، در بخش پسماند خطرناک، بر عهده سازمان حفاظت محیطزیست، در بخش حوادث و بانک اطلاعات اماکن پرخطر در این سامانه و در محدوده شهرها و اماكن مسكوني خارج از حيطه وظايف دستگاههای موضوع بند (س) ماده (۱۴) قانون بر عهده سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور و سازمانهای امدادی و مسئولیت بهروزرسانی بخش بانک اطلاعات انبارهای انباشت و واردات مواد خطرناک در این سامانه بر عهده گمرک جمهوری اسلامی ایران و سازمان جمعآوری و فروش اموال تملیکی میباشد. ماده ۱۶- واردات هرگونه مواد خطرناک به کشور باید با اخذ مجوزهای لازم از واحدهای قانونی مربوط صورت پذیرد و واحد قانونی صادرکننده مجوز نسبت به بارگذاری مجوز ورود، با در نظر داشتن ملاحظات امنیتی در سامانه موضوع ماده (۱۵) این آییننامه اقدام نماید.ماده ۱۷- گمرک جمهوری اسلامی ایران موظف است با همکاری سازمان جمعآوری و
فروش اموال تملیکی، کلیه مواد خطرناک مشکوک و بلاتکلیف و مواد خطرناک فاسدشدهای که در مبادی ورودی کشور هستند و یا به پسماند مواد خطرناک تبدیل شدهاند را با نظارت سازمان حفاظت محیطزیست و استعلام از دستگاه اجرایی صادرکننده مجوز واردات، ضمن رعایت آرایه (ماتریس) سازگاری یا تجانس شیمیایی در انباری ویژه که از قبل مکانیابی شده است، از سایر مواد جداسازی و انبارش نماید. دستگاه اجرایی صادرکننده مجوز واردات باید در حداقل زمان ممکن و متناسب با نوع مواد خطرناک ظرف یکماه پس از آن نسبت به تعیین تکلیف این مواد اقدام کند.تبصره- در خصوص مواد خطرناک بلاتکلیف و بلاتصدی که در انبارهای گمرک کشور باقی ماندهاند، متناسب با سطح خطر مواد انبارشده و یا درصورتیکه حداکثر سه ماه به تشخیص گمرک جمهوری اسلامی ایران و برگه اطلاعات ایمنی ماده خطرناک از مدت ماندگاری آنها در انبارها گذشته باشد، وزارت امور اقتصادی و دارایی با همکاری وزارت کشور موظف است ضمن طراحی سازوکار لازم جهت امحا، خروج یا هر عملیات دیگر به منظور رفع خطر را از طریق سازمان جمعآوری و فروش اموال تملیکی کشور و گمرک جمهوری اسلامی ایران با نظارت سازمان حفاظت محیطزیست با هماهنگی دستگاه مسئول، اقدام نماید.ماده ۱۸- مسئولیت تأمین ایمنی مواد خطرناک در مدت حمل با متصدی حمل دارای مجوز حمل کالاهای خطرناک و پس از تحویل، با مرجع تحویلگیرنده میباشد.تبصره ۱- کلیه اطلاعات ایمنی و شرایط حفظ و نگهداری کالاهای خطرناک مرتبط با
حمل و نقل، نگهداری، توزیع و مصرف آن، باید در قالب برگه مشخصات ایمنی کالا (MSDS) از ناحیه تولیدکننده یا صاحب کالا، قبل از آغاز حمل از ناحیه فرستنده کالا و قبل و یا همزمان با تحویل کالا به گیرنده کالا در مقصد ارایه شود.تبصره۲- در مدتزمان نگهداشت مواد خطرناک در گمرک، مسئولیت تأمین ایمنی به عهده اداره امور گمرکی ذیربط میباشد.تبصره۳- مسئولیت تأمین ایمنی در هنگام حمل و نقل مواد پرتوزای وارداتی، مطابق مقررات و ضوابط مرکز نظام ایمنی هستهای کشور، بر عهده متصدی حمل و نقل و متصدی کالا میباشد.ماده ۱۹- نظارت بر رعایت مقررات و ضوابط جاری کشور در موضوع حمل و نقل مواد خطرناک (داخلی و عبوری (ترانزیت)) مطابق با رویههای موجود برعهده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و وزارت راه و شهرسازی است. وزارت دفاع و پیشتیبانی نیروهای مسلح مسئولیت نظارت بر رعایت مقررات و ضوابط مربوط در حوزههای ذیربط را دارا میباشد. سازمانها و دستگاههای مرتبط ملزم به همکاری در نظارت و تأمین و بهروز نگهداشتن تجهیزات نظارتی متناسب بر اساس ماده خطرناک مرتبط در مرزبانیها و اداره امور گمرکی مستقر در مرزها میباشند.تبصره ۱- وزارت راه و شهرسازی و واحدهای قانونی مرتبط با مواد خطرناک ملزم به نظارت بر حمل و نقل مواد خطرناک از مبدأ مرزهای رسمی کشور میباشند. سازمان امور گمرکی نیز موظف است در مرزهایی که مواد خطرناک وارد یا صادر میشود، محل نگهداری مناسب را مطابق با استانداردهای ملی و بینالمللی به تشخیص واحد قانونی مربوط تأمین نماید.تبصره ۲ – در صورت فقدان یا کمبود تجهیزات پایش و بازرسی مواد خطرناک در مرزبانی یا گمرک جمهوری اسلامی ایران، سازمان امور گمرکی موظف است با همکاری دستگاه اجرایی مسئول، بر اساس طبقهبندی نه گانه مواد خطرناک نسبت به تهیه و نصب تجهیزات مربوط اقدام نماید.
هر یک از دستگاههای موضوع بند (س) ماده (۱۴) قانون و افراد حقیقی و حقوقی ذینفع، با مسئولیت گمرک جمهوری اسلامی ایران و به تشخیص دستگاه مسئول، موظفند تجهیزات مربوط را برای پایش مواد در اختیار مرزبانی یا اداره امور گمرکی دستگاه مربوط قرار دهند.تبصره ۳ – اگر محمولهای به تشخیص واحد قانونی، مرزبانی و یا اداره امور گمرکی مربوط مشکوک به دارابودن منبع/ مواد/ آلودگی هستهای و یا پرتوزا باشد، مرزبانی و یا اداره امور گمرکی مربوط موظفند ضمن رعایت مقررات و ضوابط مرکز نظام ایمنی هستهای کشور و برقراری ایمنی و امنیت موقت محموله مشکوک، درخصوص انتقال به محل نگهداری ایمن با سازمان انرژی اتمی ایران هماهنگی لازم را به عمل آورند. سازمان انرژی اتمی ایران موظف است پس از دریافت اسناد و مدارک محموله، در صورت تشخیص، تجهیزات و گروه تخصصی مربوط به ایمنسازی و مهار منابع پرتوزا را در کوتاهترین زمان ممکن به مرزبانی و یا اداره امور گمرکی مربوط اعزام نماید. در این خصوص میتوان به تشخیص و راهنمایی سازمان انرژی اتمی ایران، از ظرفیت گروههای آمادگی و مقابله محلی/ استانی مدیریت بحران استفاده نمود. ماده ۲۰- حمل و نقل هرگونه ماده خطرناک در کشور درصورتی مجاز است که پروانه/ مجوزهای لازم از واحدهای قانونی مربوط اخذ شود و محموله مورد نظر دارای اسناد و برگه (فرم)های
کالای خطرناک، برگه اطلاعات ایمنی، شرایط نگهداری و حمل و نقل استاندارد باشد.ماده ۲۱- متصدی حمل و نقل موظف است قبل از صدور بارنامه، مجوزهای لازم را از مبادی ذیربط مواد خطرناک دریافت نماید. متصديان حمل و نقل جهت اخذ مجوز براي حمل و نقل و عبور مواد خطرناک پرتوزا از سازمان انرژی اتمی ایران، مواد منفجره از وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، مواد مخدر با مصارف دارویی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، مواد بیولوژیک (زیستی) حوزه انسان از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تأییدیه وزارت اطلاعات، مواد بیولوژیک (زیستی) و سموم شیمیایی حوزه کشاورزی و دام و طیور و نباتات و سموم سنواتی از وزارت جهاد کشاورزی، مواد سوختی و نفتی از وزارت راه و شهرسازی، پسماندهاي حاصل از مواد خطرناك از سازمان حفاظت محیطزیست و مواد شیمیایی خطرناک از وزارت صنعت، معدن و تجارت با تأییدیه وزارت اطلاعات اقدام نمایند. تمامی مجوزهای حمل داخلی و یا عبوری (ترانزیت) مواد خطرناک صادرشده توسط واحدهای قانونی مربوط به مواد خطرناک نهگانه مشمول این آییننامه باید بر روی سامانه ملی مواد خطرناک پیشبینی شده در ماده (۱۵) این آییننامه توسط واحد صادرکننده مجوز بارگذاری گردد.ماده ۲۲- حمل و ورود هر گونه مواد خطرناک در قسمت حمل مسافر وسایل نقلیه عمومی ممنوع میباشد. حمل مواد خطرناک در قسمت حمل بار وسایل نقلیه عمومی حسب مورد تابع مقررات و ضوابط ملی و بینالمللی و با اخذ مجوزهای لازم از واحدهای قانونی مربوط است.ماده ۲۳- وزارت راه و شهرسازی شش ماه پس از اعلام مناطق حساس محیطزیستی در مجاورت شبکه حمل و نقل جادهای برونشهری توسط سازمان حفاظت محیطزیست، مسیرهای مجاز و ممنوع تردد مواد خطرناک را تعیین و طی برنامه زمانبندی با اولویت مسیرهای پرتردد نسبت به ایجاد توقفگاههای اضطراری وسایل نقلیه مواد خطرناک و انتشار نقشه موقعیت آنها اقدام نماید. ماده ۲۴- مواد خطرناک صرفاً با مجوز دستگاه ذیربط در انبارها و باراندازها نگهداری میشود و حریم ایمنی آن با سازههای مجاور با رعایت استانداردهای ملی و بینالمللی صورت میگیرد. همچنین در مکانیابی انبارهای مواد خطرناک باید از چهار جهت دسترسی مناسب برای خودروهای سنگین آتشنشانی و امدادی برای استقرار بهینه در زمان رخداد حوادث و سوانح وجود داشته باشد و امکان سرایت آتشسوزی به املاک مجاور به حداقل میزان ممکن کاهش یابد.تبصره - دستگاههای موضوع بند (س) ماده (۱۴) قانون موظفند پیشنویس استانداردها و مقررات لازم و مختص مراكز خرید و فروش و انبارهای مواد خطرناک و همچنین استانداردهای مرتبط با برچسب محیطزیستی مواد خطرناک را ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ اين آييننامه تهیه و برای طرح و تصویب به واحدهای قانونی مربوط ارسال نمایند. استانداردهای ملی مربوط در بازه زمانی دوساله برابر فرایند تدوین استانداردهای ملی موردبازنگری قرار میگیرند.ماده ۲۵- در کلیه مراحل خرید، فروش، نگهداری و توزیع اقلام شیمیایی و زیستی خطرناک، رعایت دستورالعمل اجرایی شماره ۲۳۵۹۲۸/۶۰ مورخ ۲/۱۰/۱۳۹۹ موضوع ثبت شناسنامه، اخذ و نصب شناسه کالای شیمیایی و زیستی خطرناک ابلاغی وزارت صنعت، معدن و تجارت توسط کارخانجات، کارگاهها، مراکز صنعتی و تولیدی بخش خصوصی، مراکز فروش داخلی، واردکنندگان و صادرکنندگان، اتحادیه صنف مواد شیمیایی و دستگاههای اجرایی ذیربط الزامی است. ماده ۲۶- کلیه دستگاههای اجرایی مرتبط با مواد خطرناک و متصدیان کالا موظفند کالا، تجهیزات، انبار، محل تولید و نگهداری و همچنین فرایند توزیع و حمل و نقل مواد خطرناک و هرگونه خسارات احتمالی متناسب با سطح کمینه خطر به شخص ثالث و محیطزیست و کارکنان مربوط به خود را بیمه نمایند. صدور یا تمدید هرگونه مجوز فعالیت و پروانه تخصصی و فنی مواد خطرناک منوط به رعایت کلیه الزامات یادشده میباشد.تبصره - پوشش بیمهای تأسیسات هستهای و فعالیتهای پرتوی مطابق با قوانین و مقررات مربوط میباشد.ماده ۲۷- بهمنظور جبران بخشی از خسارتهای واردشده به محیطزیست ناشی از حوادث و سوانح مواد خطرناک و تصادفات رانندگی مرتبط با حمل و نقل، انتقال و انتشار ناخواسته مواد مذکور، اخذ پوشش بیمهای توسط حاملان و متصدیان مواد خطرناك الزامی است. شرایط بیمهنامه ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آییننامه، توسط بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران با همکاری سازمان حفاظت محیطزیست و اخذ نظر از دستگاههای ذینفع تهیه و پس از تصویب در شورایعالی بیمه لازمالاجرا میگردد.تبصره- در حوادث منجر به انتشار آلودگی در محیطزیست، عامل ايجاد آلودگي باید کلیه هزینههای امحای مواد آلوده و پاکسازی منبع آلاینده محیطزیست را پرداخت نماید.ماده ۲۸- رعایت مفاد کلیه موافقتنامههای بینالمللی درخصوص مواد خطرناک که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده، توسط دستگاههای مسئول الزامی است.ماده ۲۹- مصرفکنندگان و صاحبان مواد خطرناک ازجمله آلایندههای آلی پایدار، آزبست، فلزات سنگین شامل سرب، کادمیوم، کروم، آرسنیک، جیوه و ترکیبات آن در هر شکلی از ماده اولیه، محصول و یا پسماند و فاضلاب، موظف به جلوگیری از انتشار خارج از محدوده مجاز این آلایندهها در منابع محیطزیستی هستند.تبصره - تعیین حدود مجاز انتشار آلودگی در منابع محیطزیستی توسط سازمان حفاظت محیطزیست با همکاری دستگاههای مربوط ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آییننامه تدوین و برای اجرا به واحد قانونی مربوط ابلاغ میگردد.ماده ۳۰- وزارت کشور موظف به تعیین محلهای دفن پسماندهای خطرناک بر اساس ضوابط ابلاغی سازمان حفاظت محیطزیست پس از تأیید نهایی واحد قانونی مربوط میباشد. سازمان حفاظت محیط زیست موظف به نظارت برحسن اجرای ضوابط مربوط است.ماده ۳۱- تمامي پسماندهای خطرناک قبل از دفع نهایی، بايد منطبق بر ضوابط و دستورالعملهای سازمان حفاظت محیطزیست و معیارهای هر گروه از مواد خطرناک نهگانه، توسط متصدیان کالا بیخطر یا کمخطر گردد.تبصره ۱- سازوکار لازم جهت دفع پسماندهای مواد پرتوزا توسط سازمان انرژی اتمی ایران با همکاری سازمان حفاظت محیطزیست طبق ضوابط و استانداردهای مربوط در نظر گرفته میشود. تبصره ۲- جمعآوری و امحای پسماندهای آفتکشها، سموم سنواتی، کودها و داروهای مورد استفاده در بخش کشاورزی باید منطبق بر ضوابط و دستورالعملها و تحت نظارت سازمان حفاظت محیطزیست توسط وزارت جهاد کشاورزی صورت پذیرد.ماده ۳۲- در مصرف مواد خطرناک در محیطهای کار، رعایت حد مجاز مواجهه شغلی کارکنان با عوامل زیانآور شیمیایی ضروری است. ماده ۳۳- مسئوليت هرگونه سهلانگاری در تأمین و نگهداري و آماده بهکار نگهداشتن تجهيزات ایمنی، اعلان و اطفای حريق متناسب با نوع ماده خطرناک بر عهده مسئول تأسیسات/ متصدي كالا/ متصدي حمل و نقل میباشد.ماده ۳۴- در صورت فقدان تجهیزات لازم در داخل کشور برای تشخیص و رفع آلودگی توسط گروههای تخصصی مواد خطرناک در حوادث و سوانح، بر اساس تقسیمبندی نهگانه بند (۶) ماده (۱) این آییننامه، ضروری است واحد قانونی مربوط تجهیزات لازم را با هماهنگی وزارت امور خارجه، گمرک جمهوری اسلامی ایران، وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمانهای مسئول هر یک از مواد خطرناک (مرتبط با مواد شیمیایی، زیستی (بیولوژیک) و پرتوزا) در کمترین زمان ممکن از مبادی ذیربط وارد کشور کند و با رعایت مراحل ثبت اموال در قالب سازمان مرتبط، با قید فوریت به مکان موردنظر برای استفاده منتقل نماید.ماده ۳۵- کلیه دستگاههای موضوع بند (س) ماده (۱۴) قانون و متصدیان بناها و انبارهایی که در آنها مواد خطرناک نگهداری میشود، موظفند نسبت به تهیه طرح پاسخ به حوادث و سوانح محتمل ناشی از مواد خطرناک و تأمین امکانات لازم با روشهای منطبق بر ارزیابیهاي مخاطره (ریسک)، مربوط به بناها و انبارها اقدام نمایند. همچنین دستگاههای یادشده باید نسبت به تهیه برنامه عملیات پاسخ به حوادث و سوانح ناشی از مواد خطرناک ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آییننامه اقدام و آن را به تأیید سازمان برسانند.تبصره ۱- در بحرانهای ناشي از مواد خطرناک در سطوح ملی و استانی در صورت تشخیص فرمانده عملیات طبق ماده (۱۱) قانون، دستگاه تخصصی ذیربط به عنوان فرمانده میدان و سایر دستگاههای اجرایی مربوط بسته به نوع ماده خطرناک، بهعنوان دستگاه همکار اقدام مینماید.تبصره ۲- مسئولیت پاسخ به شرایط اضطراری ناشي از مواد منفجره بر عهده ستاد کل نیروهای مسلح میباشد.تبصره ۳- مسئولیت پاسخ به شرایط اضطراری ناشي از مواد زیستی (بیولوژیک) حوزه انسان، کشاورزی و دام به ترتیب بر عهده وزارتخانههای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و جهادکشاورزی میباشد.تبصره ۴- مسئولیت پاسخ به شرایط اضطراری داخل محدوده نیروگاههای هستهای و تأسیسات هستهای ناشي از وقوع حوادث و سوانح، بر عهده سازمان انرژي اتمي ایران طبق ضوابط موجود میباشد.تبصره ۵- مسئولیت پاسخ به شرایط اضطراری ناشي از وقوع حوادث و سوانح داخل محدوده تأسیسات نفتی بر عهده وزارت نفت/ شرکت مالک و بهرهبردار میباشد.تبصره ۶- درصورت بروز حوادث و سوانحی که منجر به انتشار مواد پرتوزا به خارج از مرزها و نواحی تحت مسئولیت بهرهبرداران تاسیسات هستهای و پرتوی میشوند، مطابق با طرح ملی آمادگی و مقابله با شرایط اضطراری پرتوی اقدام میگردد. ماده ۳۶- مسئولیت پاسخ اولیه به حوادث و سوانح ناشي از کلیه مواد خطرناک در محدوده و حریم محل رخداد، تا زمان رسیدن مسئول، براساس مفاد این آییننامه بر عهدهواحد/ اداره/ سازمان آتشنشانی میباشد.ماده ۳۷- در محدودههای روستایی که فاقد واحد آتشنشانی مستقر میباشند، درصورت وقوع حوادث و سوانح مربوط به مواد خطرناک که منجر به وقوع بحران میگردد، مسئولیت عملیات پاسخ مطابق ماده (۱۱) قانون برعهده فرمانده عملیات با همکاری دهیار میباشد. همچنین سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور موظف است نسبت به ایجاد سازوکار لازم در جهت شناسایی داوطلبان بومی آتشنشان در سطح روستاها با مسئولیت دهیاران و ارایه آموزشهای تخصصی به داوطلبان اقدام نماید.تبصره- مسئولیت تأمین تجهیزات حوزه پاسخ به حوادث ناشی از مواد خطرناک و آموزشهای لازم در این خصوص به دهیاران در حوزه مواد خطرناک در محدوده روستاها بر عهده وزارت کشور (سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور) از طریق دهیاریها میباشد.ماده ۳۸- مسئولیت پاسخ به حوادث و سوانح ناشی از مواد خطرناک در بنادر، خارج از شمول ماده (۱۱) قانون حفاظت از دریاها و رودخانههای قابل کشتیرانی در مقابل آلودگی به مواد نفتی - مصوب ۱۳۸۹- و طرح ملی آمادگی، مقابله و همکاری در برابر آلودگیهای نفتی و مواد خطرناک و سمی در دریا و رودخانههای قابل کشتیرانی موضوع تصویبنامه شماره ۲۲۲۳۶/ت۵۸۴۸۹هـ مورخ ۱/۳/۱۴۰۰، برعهده دستگاه متولی ماده خطرناک در بنادر مذکور با همکاری سازمان بنادر و دریانوردی میباشد.ماده ۳۹- سازمان با مشارکت دستگاههای موضوع بند (س) ماده (۱۴) قانون و وزارت راه و شهرسازی، موظف است ظرف یکسال از تاریخ ابلاغ این آییننامه، دستورالعمل و ضوابط مشخص جهت تعيين تكليف مسئوليت سازمانها و دستگاههاي مسئول به منظور امدادرساني به وسايل نقليه حامل مواد خطرناك در زمان وقوع حوادث و شرايط اضطراري ازجمله حوادث جادهاي حاملها و ناوگان مواد شیمیایی خطرناک مانند واژگوني نفتکشها، تأمين تجهيزات به منظور اطفای حريق در زمان آتشسوزي و انفجار، كمكهاي اوليه و امداد و نجات به مصدومين، جمعآوری و پاکسازی پسماندها و انتشار مهار نشده مواد خطرناک در محورهای مواصلاتي و جادههاي كشور را تدوین و ابلاغ نماید.ماده ۴۰- دستگاههای مسئول در عملیات پاسخ به وقوع حوادث و سوانح مواد خطرناک، در صورت تشخیص و نیاز به اطلاعات مربوط به هواشناسی متأثر از انتشار مواد خطرناک، موظف به استعلام از سازمان هواشناسی کشور میباشند و سازمان هواشناسی کشور موظف به همکاری و ارایه پاسخ مربوط در کوتاهترین زمان ممکن میباشد.ماده ۴۱- در صورت بروز حوادث منجر به انتشار مواد خطرناک، مطابق با سطحبندی حوادث و سوانحی که منجر به بحران میگردد، مسئولیت جمعآوری مواد و پسماندهای آلوده و خطرناک و نیز پاکسازی محیطزیست متناسب با سطح و نوع بحران، توسط فرمانده عملیات پاسخ و مطابق با طرحها و برنامههای مصوب و ماده (۱۱) قانون و برنامه تعیین و انجام فرآیندهای نظارت سازمان حفاظت محیطزیست صورت میپذیرد. همچنین اداره کل مدیریت بحران استانداریها، مسئولیت نظارت و هماهنگی با سازمانهای مسئول صادرکننده مجوز بهرهبرداری به منظور جلوگیری از ادامه انتشار مواد در محیط و پاکسازی محل را خواهد داشت. ماده ۴۲- بهمنظور ساماندهی اماکن و اشخاص فاقد پروانه تخصصی و فنی مواد خطرناک، وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است نسبت به بررسی و در صورت تأیید مدارک نسبت به صدور مجوز فعالیت صادرات، واردات، میزان خرید مجاز، مصرف و یا توزیع این مواد با رعایت اسناد بالادستی امنیتی کشور از جمله مصوبات شورای امنیت کشور برای کلیه صنایع مصرفکننده یا توزیعکننده مجاز مواد خطرناک اقدام نماید و در صورت عدم تأیید مدارک و ادامه فعالیت اماکن و اشخاص فاقد پروانه تخصصی و فنی مواد خطرناک نسبت به جمعآوری آنها با همکاری وزرات کشور اقدام نماید.تبصره ۱- متصدي كالا موظف است هرساله نسبت به درخواست بازديد فني و تمدید پروانه بهرهبرداری ایمن اقدام نمايد. درصورتیکه نوع مواد خطرناك توليدي و يا نگهداریشده توسط متصدي كالا تغيير نمايد و یا در وضعیت دارنده پروانه بهرهبرداری تغییری ایجاد گردد، متصدي كالا موظف است نسبت به درخواست بازدید فنی و اخذ گواهینامه ایمنی جديد از وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام نمايد. دستگاههای صادرکننده مجوز موظف به نظارت دورهای پروانه بهرهبرداری متصدیان کالا میباشند.تبصره ۲- صدور مجوز در خصوص مؤسسات پژوهشی، درمانی و مراکز پزشكي، دامپزشکی و گیاهپزشکی دارای مواد خطرناک، پس از اخذ مجوز از دستگاه مسئول، پروانه كار متقاضی به ترتیب از سوي وزارتخانههای بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و جهاد کشاورزی صادر خواهد شد.ماده ۴۳- متصدیان کالا، حمل و نقل و توزیع مواد خطرناک موظفند موارد زير را در کوتاهترین زمان ممکن متناسب با نوع ماده خطرناک به واحد قانونی مربوط به شرح زیر اعلام کنند:۱- توقف یا تعليق بهرهبرداري از مواد خطرناك و اعلام به دستگاه مسئول صادرکننده پروانه.۲- مفقودشدن و يا سرقت مواد خطرناك و اعلام به نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و دستگاه مسئول تخصصی.۳- هرگونه شرایط منجر به حوادث و سوانح، اخلال، عيب و يا تغييرات در رابطه با مواد خطرناك كه احتمال افزايش مخاطرات بالقوه برای جان افراد را دربرداشته باشد و اعلام برای پاسخ اولیه به واحد/ اداره / سازمان آتشنشانی.۴- سوانح ناشي از بهرهبرداري از مواد خطرناك و اعلام برای پاسخ اولیه به واحد/ اداره /سازمان آتشنشانی.ماده ۴۴- در صدور مجوز ساخت هرگونه بنا با کاربری مسکونی، تجاری، تفریحی و اراضی با کاربری عمومی از قبیل فضای سبز در اطراف تأسیسات و تجهیزات مرتبط با مواد خطرناک، لازم است کلیه مفاد آیین نامه اجرایی قانون تعیین حریم حفاظتی- امنیتی اماکن و تأسیسات کشور موضوع تصویبنامه شماره ۲۲۸۷۱-۹۷/م/ت۵۲۲۴۴هـ مورخ ۱۷/۷/۱۳۹۷رعایت گردد.ماده ۴۵- بهرهبرداری از تأسیسات مواد خطرناك منوط به انجام بازبینی ایمنی پیش از راهاندازی تأسیسات مذکور توسط بهرهبرداران مواد خطرناک یا مشاور ذیصلاح میباشد.ماده ۴۶- شهرداریها موظفند ضمن بررسی مجوزهای لازم جهت صدور پروانه ساختمانی مربوط به اماکن مواد خطرناک، نسبت به بازبینی دورهای مجوزهای صادرشده از دستگاه مربوط اقدام نمایند.ماده ۴۷- در صورت عدم رعايت ضوابط و دستورالعملهای مندرج در اين آییننامه، برابر با ضوابط و مقررات سازمانها و دستگاهها در تولید، مصرف، نگهداری و حمل مواد خطرناک، با متخلفان برخورد خواهد شد.ماده ۴۸- در صورت تخلف شرکتهای خصوصی از مقررات و ضوابط این آییننامه، با اعلام واحد قانونی مرتبط، دستگاه مسئول موظف است طبق مقررات و ضوابط مربوط، نسبت به صدور اخطار مهلتدار و یا لغو/ تعلیق پروانه/ مجوز شرکت خاطی اقدام لازم را به عمل آورد. رفع تعلیق صرفاً منوط به انجام اقدامات اصلاحی با تأیید واحد قانونی مربوط میباشد.ماده ۴۹- وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف است در چهارچوب ماده (۹۶) قانون کار – مصوب ۱۳۶۵-، کارگاه های مشمول قانون کار را از حیث رعایت ضوابط نگهداری، حمل و مصرف مواد خطرناک در محیطهای کار مورد بازرسی مستمر قرار دهد و در صورت مشاهده هرگونه تخلف، در چهارچوب آييننامه كميته حفاظت فني و بهداشت كار و سایر قوانین و مقررات مربوط اقدام مقتضی را اعمال نموده و حسب مورد براساس گروه ماده خطرناک موضوع را به واحد قانونی ذیربط گزارش دهد.ماده ۵۰ - سازمان موظف است با همکاری دستگاههای ذیربط، نسبت به تبیین حدود و وظایف هر یک از سازمان ها و نهادهای مسئول برای جلوگیری از وقوع حوادث و سوانح - در چهارچوب وظایف قانونی آنها- و تدوین سازوکار اجرایی مناسب در زمان سرقت، مفقودشدن و هرگونه سوءاستفاده احتمالی از مواد خطرناک اقدام نماید.ماده ۵۱- کارگروه مواد خطرناک با حضور نمایندگان دستگاههای موضوع بند (س) ماده (۱۴) قانون و وزارتخانههای راه و شهرسازی و کشور و سازمانهای حفاظت محیطزیست، ملی استاندارد ایران و مدیریت بحران کشور تشکیل میگردد. کارگروه مذکور تهیه و ابلاغ دستورالعملهای موردنیاز مربوط به این آییننامه، تدوین و بهروزرسانی فهرست مواد خطرناک و هماهنگی و نظارت بر دستورالعملهایی که توسط دستگاههای مسئول تهیه میشود را بر عهده دارد. دبیرخانه کارگروه مواد خطرناک در سازمان مستقر و رییس این کارگروه رییس سازمان است.ماده ۵۲- وزارت راه و شهرسازی موظف است ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آییننامه با همکاری کارگروه مواد خطرناک و سازمان، نسبت به تهیه و بهروزرسانی دستورالعملهای اجرایی حمل و نقل جادهای، دریایی، هوایی و ریلی مواد خطرناک اقدام نماید.ماده ۵۳- دستگاههای اجرایی متولی این آییننامه موظفند پیشنهادهای مربوط به اعتبارات مورد نیاز اجرای آییننامه را پس از تأیید سازمان، به سازمان برنامه و بودجه کشور برای پیشبینی در لوایح بودجه سنواتی ارایه نمایند.ماده۵۴- مسئولیت تامین ایمنی و پاسخ به فرایند خرید، تولید، نگهداری و حمل و مصرف مواد خطرناک مرتبط با موارد نظامی در نیروهای مسلح به عهده نیروهای مسلح و تابع مقررات مربوط است و مشمول این آییننامه نمیباشد.ماده ۵۵- نظارت بر حسن اجرای این آییننامه برعهده سازمان است و تمامی دستگاههای ذیربط در حوزه کاری خود موظف به نظارت دقیق در این زمینه بوده و موظفند گزارش نظارت خود را به طور سالانه مطابق قالب درخواستی به سازمان منعکس نمایند. محمد مخبـرمعاون اول رييس جمهور