سومین کارگاه تجربه در بخش گل محمدی و گلاب با هدف انتقال تجربه و هم‌افزایی بین فعالان، متخصصان و علاقمندان این حوزه در تاریخ 16 تیر سال 1401 به صورت حضوری و مجازی برگزار شد و به واکاوی تجربیات مهندس سید تقی حجازی، رئیس هیأت مدیره شرکت تقطیران پرداخته شد.

در ابتدای این نشست که متخصصان و علاقمندان در بخش گیاهان دارویی و گل محمدی از سراسر کشور به صورت حضوری و مجازی شرکت داشتند، حسین خصاف مفرد، عضو هیأت مدیره کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار گل محمدی و گیاهان معطر ضمن خوشامدگویی به میهمانان و حضار به بیان اهداف برگزاری کارگاه­های تجربه پرداختند و شنیدن روایت دسته اول از تجربه­ افراد باتجربه و پیشکسوت را مورد تأکید قرار دادند.

در بخش اصلی این کارگاه، سید تقی حجازی به روایت تجربه های خود در بخش گیاهان دارویی و معطر تا تولید و بازار پرداختند. ایشان در سال 1335 در یک خانواده فرهنگی به دنیا آمدند و پدرشان در میانسالی به رحمت خدا رفتند. ایشان در شرایطی که 11 سال بیشتر نداشتند و برادرانش برای ادامه تحصیل خارج از شهر بودند. در چنین شرایطی ایشان مسئولیت حمایت و سرپرستی خانواده را به سختی بر عهده گرفتند. برای گرفتن دیپلم وارد مدرسه محمودیه کاشان شدند و علاوه بر تحصیل به کار هم اشتغال داشته و به سختی روزگار را سپری کردند. هم­زمان برادر بزرگ­تر او سیدحسین، در دانشگاه شیراز مشغول به تحصیل بود و بعد از آن در یک مؤسسه علمی مشغول به کار در حوزه آبیاری و خاک شد.

سیدتقی حجازی در سال 1354 با اجرای آبیاری قطره‌ای مزرعه دکتر مدیحی در نزدیکی روستای مشهد اردهال عرصه­ جدیدی از کار را آغاز کرد و تحت آموزش و نظارت برادرش سیدحسین، تمام مزرعه را به این سیستم آبیاری تجهیز کرد. این مزرعه هنوز هم برجستگی قابل توجهی در بحث آبیاری دارد. او تجربه کار در این حوزه را از نقطه­ای به نقطه دیگر پشت سر گذاشت تا اینکه در ابتدای سال 57 در زمینی که متعلق به آقای راهب بود، قطعه­بندی زمین و آبیاری قطره­ای را اجرا کرد.

کم­کم تجربه لوله­ کشی گاز و خدمات تأسیساتی را به کار خود اضافه کرد و این تجربه زمینه­ای شد برای ورود به ابعاد صنعتی و فنی مرتبط با اسانس­گیری. در زمستان سال 1363 به درخواست برادرش سیدحسین برای بازدید از مزرعه‌ای نزدیک مشهد اردهال به کاشان آمد. برادر قصد داشت کار دولتی را رها کند و با توجه به فعالیت چندساله در کارخانه اسانس‌گیری کاشان وارد عرصه تولید اسانس به صورت خصوصی شود. او آن روزها را این­گونه روایت می­کند: «در کنار استخر مزرعه با هم دست دادیم که «جو بکاریم و نان جو بخوریم». قرار شد من نیز بخشی از کارها را پیگیری کنم. برای تأمین هزینه خرید مزرعه، زمینم را فروختم و 52000 تومان پول نقد به برادرم دادم. ایشان هم با برادر کوچکترم منازلشان را فروختند و به این ترتیب پول زمین را جور کردیم و مزرعه، خانه ما شد. بعد از آن دیگی با ظرفیت 100 کیلو ساختیم و توانستیم عرق نعنا بگیریم و به صورت عمده به آقای راهب بفروشیم. سال بعد گلاب و عرقیات گرفتیم و فروختیم. کم کم من بازار نعنا را شناختم و متوجه شدم مرکز تولید نعنا خشک ایران قم هست. در فصل‌هایی که نعنا گل می‌کرد و دیگر به درد تازه خوری نمی‌خورد از کشاورز قمی خریداری کرده و عرق می‌گرفتیم.»

در ادامه اقدام به ساخت سالن جدیدی کرده و در دیگ‌های بزرگ مسی که ساخت خودشان بود اقدام به عرق‌گیری و تولید گلاب با کیفیت عالی کردند. صادرات به امارات هم تجربه دیگری است که پشت سر گذاشتند تا کوله ­بار تجربه خود برای روزهای سخت پربار کنند. این تجربه ­ها با موفقیت­ها و شکست­هایی همراه بود. تا جایی که برخی مواقع سرمایه خود را از دست دادند. مهندس تقی حجازی مشکلات این مسیر این گونه روایت می­کند: «به دلیل مشکل نقدینگی سهام مجموعه را یکبار تا 42 درصد و بار دیگر تا 20 درصد فروختیم و تقریباً سهام کمی برای خودمان ماند. از آن به بعد تولید اسانس را سر لوحه کار و فعالیت خود قرار دادیم. یکی از مشتریان ما یک صادر کننده اسانس مرزه به نام آقای منشوری بود. سال‌ها برایش اسانس مرزه با سود بالا تولید کردیم و تقریباً تمام مرزه اطراف اصفهان جهت اسانس‌گیری به ما تحویل می‌شد. این کار به ما اعتماد نفس دوباره داد. کم‌کم شروع به تولید گلاب و سایر اسانس‌ها مثل اسانس گل محمدی و زیره کردیم. در ابتدای دهه 70  برای توسعه ارتباطات تجاری به شهر گرس فرانسه رفتند. ولی متاسفانه به دلیل اینکه آنالیز اسانس‌های ارسالی با هم فرق داشت، شرکت فرانسوی حاضر به خرید نشد. این جرقه‌ای شد تا تصمیم بگیریم محصولاتی با ارزش افزوده بالاتر از اسانس تولید کنیم. در این راستا برادرم با توجه به تحصیلات خود شروع به مطالعه در منابعی مانند essential oils نمود و مبحثی به نام افشره‌های گیاهی توجهش را جلب نمود. تصمیم به تولید قطره‌های حاوی 2 تا 5 درصد اسانس گرفتیم و از آنجا جرقه تأسیس شرکت باریج اسانس زده شد».

حجازی شعار شرکت را این جمله ابوسعید ابوالخیر گذاشت که گفت «خدایش بیامرزد که یک گام جلوتر نهد». کم کم ساخت دستگاه برای شرکت‌ها و کارخانه‌های مختلف در سراسر ایران شروع شد و در کارخانه‌های مختلف از جمله کشت و صنعت کازرون و کندلوس سرمایه­گذاری صورت گرفت. همکاری با افراد دانشی دانشگاه و علمی کردن کار، توسعه کسب و کار و ارتقا سطح آن از نقاط قوت تقطیران بود و همین امر باعث شد که این شرکت از سال1370 وارد تولید دستگاه‌های مورد نیاز صنایع پتروشیمی، نفت و فولاد شود. در حال حاضر 80 درصد تولیدات این شرکت برای بخش فولاد، پتروشیمی و نفت هست. ولی دستگاه‌های حوزه مرتبط با گیاهان دارویی نیز همچنان در دستور کار قرار داد.

ایشان در ادامه به حفظ و ارتقای جایگاه گلاب برای ایران به عنوان یک محصول برند تاکید کردند وگفتند با توجه به طبع گرم و لطیف این فرآورده و از سویی وجود مناطق سردسیر قابل توجه در دنیا نیاز هست که برای کسب و توسعه بازار این مناطق بیشتر تلاش و برنامه‌ریزی نماییم. از سویی روی سایر فرآورده‌های گل سرخ که حدود 120 محصول است کار کنیم و ارزش افزوده ایجاد نماییم.

در ادامه این نشست حجازی با توجه به تجارب خود توصیه‌هایی برای مخاطبین خود داشتند که از مهمترین آنها عبارتند از:

• عدم انتشار ناکامی ­ها و تحریم ­هایی که علیه شرکت صورت گرفته جهت جلوگیری از فشارها و سلب اعتماد مشتری و شرکای کلیدی،
• داشتن بخش تحقیق و توسعه از زمان شروع و توسعه کسب و کار و ادامه آن مسیر وتأکید بر استفاده از فناوری­های جدید،
• داشتن نظم مالی و حساب وکتاب مشخص،
• عدم تعارفات در روابط کاری و مشخص نمودن حقوق شرکا به صورت مشخص و در سازوکار حقوقی رسمی در شرکت،
• تلاش برای افزایش دارایی از جمله جایگاه اجتماعی، دانش مجموعه، اعتبار مجموعه در بازار با دریافت گواهی­های بین­المللی و ارتقای شناختی که دیگران در تمام سطوح از فرد دارند. باید توجه داشت که کل دارایی­ها محدود به پول نیست.

در پخش پایانی این نشست، سید تقی حجازی به سوالات مخاطبان پاسخ دادند. ایشان در پاسخ سوال یکی از مخاطبان در خصوص بهترین راهبرد رقابت با دنیا با توجه به ارتقا سطح کیفی محصولات سایر کشورها، به ضرورت حضور فعال تشکل‌هایی مثل انجمن و کانون تأکید کرده و ادامه دادند که باید این تشکل‌ها را تقویت کنیم. چون این مجامع می‌توانند مسئولین اجرایی را به این صنف پیوند دهند و زبان آن صنف در جاهایی باشند که خود قادر به دفاع از خود نیستند. شعاع دایره را روز به روز بزرگتر کنیم تا بتوانیم رقبای خارجی را کنار بزنیم.

در پاسخ به این سوال که برای دانشجویان رشته گیاهان دارویی چه توصیه‌ای دارید این گونه بیان کردند: ابتدا استعداد و علافه خود را بررسی کنند. همزمان با درس خواندن در دانشگاه وارد عرصه عملی شوند. حتماً در کنار یک کشاورز کار کنند تا زبان کشاورز را بلد باشند و امکان مفاهمه و اقناع کشاورز را داشته باشند.

در بحث کشت گیاهان دارویی پیشنهاد کردند که گیاهان دارویی با ارزش بالا را با تحقیق و مطالعه پیدا کنند. سعی کنند برای گیاه از طریق فرآوری ارزش افزوده ایجاد کنند. شناخت بازار، مطالعه بازار، پیدا کردن نوع محصول، پایداری و ماندگاری با هدف و مطالعه شده از مهمترین نکات برای شروع و توسعه کسب و کار هستند و در همه رشته‌ها جواب می‌دهد. مطالعه بازار نشان می‌دهد دنیا به سمت مصرف و تولید گیاهان دارویی و فرآورده‌های حاصل از آن حرکت می‌کند. پس چون هدفمان را درست انتخاب کنیم، در مسیر حرکت فقط به هدف نگاه می­کنیم و همین باعث عدم ناامیدی و حرکت ما می‌شود.

در پاسخ به سؤال آخر در خصوص حفظ و تداوم این مجموعه در آینده و انتقال آن به نسل‌های بعدی این گونه بیان کردند: متأسفانه از زمانی که تحصیلات دانشگاهی بدون پشتوانه تجربی شدت یافت، فرزندان صنعتگران و تولیدکنندگان به سمت تحصیلات رفتند و از کسب وکار خانوادگی خود دور ماندند. و همین امر باعث انحلال کارخانه‌ها و شرکت‌ها بعد از فوت مؤسسین اصلی شد. من سه پسر دارم که از ابتدا هر سه را با کار و صنعت آشنا کردم و بنا به مسئولیت خود در کارخانه به کار هستند. کودک یک صنعتگر یا تولید کننده از کودکی در جریان همه امور قرار می‌گیرد و ناخودآگاه دارای یک دانش مقدماتی می­شود که بسیار ارزشمند است. از طرف دیگر باید روابط کاری در قالب حقوقی مشخص و جایگاه افراد معین شود.

لازم به ذکر است این کارگاه های تجربه به صورت دوره ای توسط کانون هماهنگی، دانش، صنعت و بازار گل محمدی و گلاب برگزار خواهد شد. برای اطلاع از برنامه های آتی، کانال کانون در تلگرام به آدرس rosekanooniran و یا وب سایت www.rosekanoon.ir را دنبال نمایید.