در نشست تخصصی فعالان صنعت نمک عصر روز شنبه در اتاق بازرگانی کاشان، به اهمیت این ماده معدنی در زنجیره صنایع کشور و از نبود نگاه راهبردی و کمبود کارشناسان متخصص حوزه نمک در وزارت صمت مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

محمود تولایی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی کاشان، با تأکید بر اینکه «نمک یکی از فرصت‌های راهبردی منطقه است»، گفت:«سال‌هاست که اتاق و متخصصان داخلی روی موضوع نمک مطالعات عمیق انجام داده‌اند؛ حتی طراحی شهرک فرآوری شیمیایی نمک نیز در دستور کار بوده، اما این پروژه به دلیل واگذاری‌های غیرکارشناسی و ورود برخی نهادها بلاتکلیف مانده است.»
تولایی با انتقاد از نبود نگاه حرفه‌ای در تصمیم‌گیری‌های دولتی افزود:«وقتی کارشناسی که دانش کافی ندارد برای این صنعت نسخه‌نویسی می‌کند، خروجی‌اش فقط ایجاد مانع برای تولیدکننده است. ضروری است که وزارت صمت تعیین کارشناس تخصصی حوزه نمک را به انجمن نمک ایران یا تشکل‌های تخصصی واگذار کند.»
او تأکید کرد:«تا زمانی که پرونده‌های صنعت نمک در دست افراد غیرمتخصص است، نمی‌توان انتظار پیشرفت داشت. بهترین راه این است که این حوزه به بخش خصوصی متخصص تفویض شود.»

 غلامعباس حرمتی رئیس انجمن نمک ایران با اشاره به اینکه ایران بین ۷ تا ۸ درصد ذخایر معدنی جهان را در اختیار دارد، گفت:«نمک یکی از مواد معدنی کاملاً مغفول است؛ در حالی که بیش از ۱۴ هزار کاربرد صنعتی دارد و بخش‌هایی مانند پتروشیمی، آلومینیوم، PVC، حفاری چاه‌های نفت و گاز و ده‌ها صنعت دیگر مستقیماً به آن وابسته‌اند.»
او توضیح داد که ۹۲ درصد اقتصاد کشور به محصول کاستیک متکی است؛ ماده‌ای که مستقیماً از نمک تولید می‌شود. حرمتی افزود:«اگر نمک و کاستیک نباشد، پالایشگاه‌های بنزین، نیروگاه اتمی، صنایع آلومینیوم، PVC و حتی عملیات کنترل آتش در چاه‌های نفت مختل می‌شود؛ با این حال هیچ کارشناس متخصصی در ساختار وزارت صمت برای این حوزه تعریف نشده است.»
ایران ظرفیت دارد، اما تولید عقب است
به گفته رئیس انجمن نمک ایران، سالانه ۳۰۰ میلیون تن نمک در جهان تولید و جابه‌جا می‌شود؛ چین با ۶۰ میلیون تن، آمریکا با ۴۰ میلیون تن و هند با ۳۰ میلیون تن رتبه‌های اول تا سوم را دارند. ترکیه نیز با ۹ میلیون تن تولید، یکی از بازیگران اصلی صادرات نمک در منطقه است.
حرمتی افزود:«ایران چهار نوع منبع نمک—کوهی، دریاچه‌ای، دریایی و چشمه‌ای—را هم‌زمان دارد؛ ظرفیتی که در کمتر کشوری دیده می‌شود. با این حال، با وجود پتانسیل ۵۰ تا ۶۰ میلیون تنی، تولید واقعی ما تنها حدود ۴.۵ میلیون تن است.»
فرآوری؛ حلقه مفقوده صنعت نمک ایران
او علت عقب‌ماندگی ایران را بی‌توجهی به فناوری و فرآوری دانست:«نمک بالای ۹۹ درصد خلوص در بازار جهانی تا ۶۰ دلار قیمت دارد، اما نمک ۹۴ تا ۹۸ درصدی ایران به دلیل خام‌فروشی ارزش پایینی دارد. کشورهایی مثل ترکیه و آلمان فقط با به‌روزکردن تجهیزات توانسته‌اند تولید و صادراتشان را چند برابر کنند.»
حرمتی تأکید کرد که با ایجاد سه تا چهار «هاب منطقه‌ای فرآوری نمک» در کشور، می‌توان ارزش افزوده صنعت را جهش داد. او از طرح احداث خط شست‌وشوی جدید تولید نمک ۹۹ درصد خبر داد و گفت این پروژه طی پنج تا شش ماه آینده افتتاح می‌شود.
هشدار درباره بحران آینده خاورمیانه
رئیس انجمن نمک ایران به نکته مهمی نیز اشاره کرد:«اکتشافات میادین نفتی خاورمیانه تا عمق هزار متری انجام شده و امروز لازم است به عمق پنج‌هزارمتری برویم. افزایش عمق حفاری یعنی مصرف نمک چند برابر خواهد شد. کشورهای منطقه از حالا به دنبال تضمین تأمین نمک هستند؛ عربستان و عمان به ما اعلام کرده‌اند هر مقدار نمک با کیفیت بالا تولید کنیم، خریدارند.»
گلایه از سیاست‌گذاری و حقوق دولتی
حرمتی یکی از مشکلات جدی معادن نمک را افزایش ناگهانی حقوق دولتی و نبود ثبات در سیاست‌های انرژی دانست:«در آیین‌نامه صراحتاً آمده که حقوق دولتی باید هر سه سال یک‌بار و بر اساس طرح مصوب بازنگری شود، اما اکنون افزایش‌های یکباره و غیرکارشناسی، نفس معادن را گرفته است.»
او بی‌ثباتی قیمت سوخت و نگرانی مداوم بهره‌برداران را مانع سرمایه‌گذاری عنوان کرد.
از پیگیری تا بهره بردای واقعی
مهدی گرگ پور با ارائه گزارشی از روند شکل‌گیری و فعالیت‌های «انجمن صنفی کارفرمایی معدن‌داران نمک» گفت:«پس از حدود یک سال پیگیری مستمر، در سال ۱۴۰۲ موفق شدیم این انجمن را با نظارت وزارت صمت به ثبت برسانیم. بر اساس آمارهای رسمی وزارتخانه، بیش از ۱۵۰ مجوز بهره‌برداری برای معادن نمک صادر شده و ظرفیت اسمی پروانه‌ها حدود ۲۷ میلیون تن است؛ اما میزان بهره‌برداری واقعی به دلایل مختلف بسیار کمتر از این عدد است.»
او با اشاره به وضعیت پراکندگی ذخایر نمک در کشور افزود:«چهار استان سمنان، خوزستان، هرمزگان و فارس دارای ذخایر مهم نمک هستند. با وجود اینکه فارس و هرمزگان تولید قابل توجهی ندارند، رقابت اصلی در حوزه نمک میان دو استان سمنان و خوزستان شکل گرفته است. در مجموع، وضعیت بهره‌برداری به‌ویژه در بخش‌هایی مثل تهران رضایت‌بخش نیست.»
تسریع امور با عضویت در خانه معدن
گرگ پور عضویت انجمن در خانه معدن ایران را یکی از نقاط عطف فعالیت‌های انجمن عنوان کرد و گفت این عضویت موجب تسهیل بسیاری از امور و پیگیری‌های حقوقی و صنفی شده است.
برنامه‌های استانی و حضور فعال انجمن
او به برگزاری جلسات هیات‌مدیره و برنامه‌های استانی انجمن اشاره کرد و گفت:«بازدیدهای میدانی در استان‌های معدنی در دستور کار قرار دارد. سال گذشته بازدیدهای سمنان برگزار شد و برنامه بازدید خوزستان نیز پیش‌بینی شده بود. کاشان هم به دلیل داشتن معادن ارزشمند در محدوده شمال استان اصفهان، در برنامه بازدیدهای ما قرار دارد.»
معرفی نماینده انجمن در استان اصفهان
گرگ پور همچنین از معرفی آقای احمدی، یکی از پیشکسوتان و فعالان باسابقه این حوزه، به‌عنوان نماینده انجمن در استان اصفهان خبر داد و گفت:«با توجه به تجربه ارزشمند ایشان، به‌ویژه در حوزه دریاچه نمک و ارتباطات گسترده‌ای که با بهره‌برداران دارد، امیدواریم فعالیت‌های انجمن در این استان با جدیت بیشتری دنبال شود. حوزه نمک متأسفانه پشتوانه تشکیلاتی قدرتمندی نداشته و لازم است از فعالانی که تجربه و اعتبار دارند حمایت شود تا صدای تولیدکنندگان شنیده شود.»